3 βήματα για επιτυχημένες ομάδες στην κοινωνική και εργασιακή ζωή.
Τα χαρακτηριστικά των μελών στις ομάδες τις καθιστούν επιτυχημένες ή αποτυχημένες σε πολλούς τομείς στην κοινωνική ή εργασιακή ζωή. Συλλογιστείτε σε πόσες ομάδες ανήκετε προσωρινά ή μόνιμα. Κάθε ομάδα ή συνένωση ατόμων δημιουργείται για την επίτευξη ενός στόχου, όπως υποστηρίζει ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά, μιας και ο άνθρωπος είναι από τη φύση του πλασμένος ώστε να ζει μέσα σε είδη ομάδων, όπως η κοινωνία. Σήμερα, θεωρούμε δεδομένο το γεγονός ότι μπορούμε να είμαστε στην ίδια ομάδα με κάποιον που ζει στην άλλη πλευρά της χώρας ή του κόσμου και αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πρόοδο της τεχνολογίας. Αποτέλεσμα αυτής της προόδου είναι οι άνθρωποι να επικοινωνούν και να αναπτύσσουν προβληματισμούς ή να δίνουν λύσεις σε περίπλοκα θέματα κάθε τομέα. Οι σύνθετες λύσεις επιτάσσουν και την ορθή συνεργασία τους για ένα επιτυχημένο αποτέλεσμα.
Παρόλο που η εργασία σε ομάδες επιζητείται λόγω των πλεονεκτημάτων της, συνεχίζουμε να εκπαιδεύουμε τους ανθρώπους για την κτήση ατομικών δεξιοτήτων. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να αλλάξει, όπως διαπιστώνει ο Patrick Lencioni, ένας από τους ιδρυτές της Οργανωτικής Συμβουλευτικής για την υγεία και συγγραφέας πολλών βιβλίων. Ο P. Lencioni συμμετείχε στο project «Πώς να είσαι καλύτερος άνθρωπος» του TED και μοιράστηκε με το ευρύ κοινό τρεις απλές αρετές, που ξεχωρίζουν σε ένα μέλος της ομάδας.
Το πρώτο και σημαντικότερο είναι η ταπεινοφροσύνη. Αν επιδιώκετε να είστε ο ιδανικός "παίκτης" μιας ομάδας και ταυτόχρονα να έχετε μια επιτυχημένη κοινωνική ζωή, τότε προσπαθήστε να είστε ταπεινός. Οι περισσότεροι από εμάς ίσως δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς είναι ταπεινότητα. Με λίγα λόγια, ταπεινός σημαίνει να μην είσαι αλαζονικός ή εγωκεντρικός, αλλά να βάζεις τους άλλους μπροστά από τον εαυτό σου. Είναι ένα σπουδαίο και ελκυστικό χαρακτηριστικό για τον εαυτό μας. Απεναντίας, όταν κάποιος δεν έχει αυτοπεποίθηση και μειώνει τον εαυτό του, αυτό σίγουρα δεν είναι ταπεινότητα. Το να αρνηθούμε τα ταλέντα μας ή τη φύση μας είναι στην πραγματικότητα παραβίαση της ταπεινότητας, όπως ακριβώς είναι και η υπερεκτίμηση αυτών. Ο μυθιστοριογράφος Clive Staples Lewis διατύπωσε το εξής "Η ταπεινότητα δεν σκέφτεται λιγότερο τον εαυτό μας, σκέφτεται λιγότερο για τον εαυτό μας."
Το δεύτερο είναι εξίσου απλό! Πρέπει να είστε πεινασμένοι. Αυτό το συμπυκνωμένο νόημα της φράσης κρύβει μια πελώρια βιβλιογραφία γύρω από την ηθική της εργασίας και του επαγγέλματος. Αποδεικνύεται πως οι άνθρωποι που έχουν μια έμφυτη "πείνα" για να ασκήσουν ένα επάγγελμα ή να πραγματοποιήσουν μια εργασία, είναι συνήθως πιο επιτυχημένοι τόσο εντός των ομάδων, όσο και στη ζωή τους γενικότερα. Ωστόσο, το να "πεινάς" -ή με άλλα λόγια, το να έχει όρεξη για να συναντήσεις νέα δεδομένα και να προσαρμοστείς βάσει αυτών- δεν αφορά το μικρόβιο της εργασιομανίας. Οι εργασιομανείς είναι άνθρωποι που προσδιορίζουν την πλήρη ταυτότητά τους από τη δουλειά τους. Αντίθετα, οι άνθρωποι που πεινούν, θέλουν απλώς να πάνε πάνω και πέρα από το αναμενόμενο. Έχουν θέσει ψηλά τον πήχη σε αυτό που κάνουν και δεν συμβιβάζονται με το ελάχιστο για τις ομάδες τους.
Το τρίτο χαρακτηριστικό για τις ομάδες είναι το "έξυπνο" χαρακτηριστικό. Με τον όρο "έξυπνο" χαρακτηριστικό ο P. Lencioni δεν αναφέρεται σε διανοητική ευφυΐα, αλλά στη συναισθηματική νοημοσύνη και την κοινή λογική. Είναι σημαντικό να κατανοούμε τους ανθρώπους και να χρησιμοποιούμε τα λόγια και τις ενέργειές μας, για να δείξουμε το καλύτερο στους άλλους. Αυτό είναι ένα σημαντικό χαρακτηριστικό για κάθε ομάδα αλλά και για τον κόσμο, αν τον προσδιορίσουμε ως ένα ενιαίο σύνολο επιμέρους ομάδων.
Πρέπει να έχετε και τις τρεις ιδιότητες, για να είστε ένα από τα ιδανικά μέλη μιας ομάδας. Για αυτόν τον λόγο, είναι πολύ σημαντικό να μάθετε να αναγνωρίζετε στον εαυτό σας και στους άλλους, πότε αυτά τα χαρακτηριστικά υπάρχουν ή απουσιάζουν. Επομένως, ο P. Lencioni προχώρησε στην εύρεση ορισμένων προσδιορισμών (labels), που μπορούμε να χρησιμοποιούμε για να αναφερθούμε σε άτομα (συμπεριλαμβανομένου του εαυτού μας), που τους λείπουν ένα από τα παραπάνω ιδανικά χαρακτηριστικά των ομάδων.
Ένα άτομο μπορεί να είναι ταπεινό και πεινασμένο, αλλά να μην έχει το "έξυπνο" χαρακτηριστικό. Αποκαλείται, λοιπόν, ως Δημιουργός τυχαίων μπερδεμάτων. Είναι καλοί άνθρωποι, έχουν πολύ καλές προθέσεις, αλλά δημιουργούν προβλήματα που δε γνωρίζουν. Είναι σαν κουτάβια! Μπλέκουν τα πάντα, αλλά έχουν καλές προθέσεις για κάθε μέλος της ομάδας τους. Το πρόβλημα με αυτούς τους ανθρώπους είναι ότι πρέπει εσείς να λύσετε τα μπερδέματα και ίσως κουραστείτε να λέτε "Είναι πολύ καλός άνθρωπος. Δεν το εννοούσε έτσι!".
Όταν απουσιάζει το χαρακτηριστικό της πείνας, τότε το άτομο αυτό προσδιορίζεται ως Αξιαγάπητος τεμπέλης. Αυτά τα άτομα, ενώ είναι αξιαγάπητα και πολύ διασκεδαστικά όταν βρίσκονται γύρω σου, πάντα επιδιώκουν να πράττουν το ελάχιστο. Δεν επιθυμούν να ανατρέψουν τα δεδομένα, να πάνε παραπέρα. Πρέπει να τους υπενθυμίζεις συνεχώς να κάνουν περισσότερα, ώστε να διατηρηθούν οι ισορροπίες εντός της ομάδας.
Ο πιο δύσκολος τύπος ατόμου μιας ομάδας είναι αυτό που διακατέχεται από την πείνα και το "έξυπνο" χαρακτηριστικό, αλλά στερείται ταπεινότητας. Αυτός είναι ένας Επιδέξιος πολιτικός. Οι άνθρωποι αυτή της κατηγορίας ξέρουν πώς να φαίνονται ως ταπεινοί, κάτι που είναι πολύ επικίνδυνο. Μπορούν να ελιχθούν σωστά σε μια συνέντευξη και να λένε πάντα τα σωστά πράγματα στις συναντήσεις της ομάδας. Το πρόβλημα, βέβαια, είναι βαθιά μέσα τους, διότι θεωρούν πως η κάθε εργασία ή δουλειά είναι μόνο για τους ίδιους και όχι για άλλους. Μέχρι να γίνει αντιληπτό αυτό από τον manager της ομάδας, έχουν κατασπαραχθεί τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας.
Λοιπόν, τι να κάνουμε με αυτές τις πληροφορίες που μας έδωσε ο P. Lencioni;
- Μην κάνετε κακή χρήση αυτών των ετικετών (labels). Μην πείτε στο αφεντικό ή στον συνάδελφό σας, "Γεια! Νομίζω ότι είσαι δημιουργός τυχαίου μπερδέματος", όσο σίγουροι κι αν είστε για αυτό.
- Στη συνέχεια, εφαρμόστε αυτές τις κατηγοριοποιήσεις για τον εαυτό σας ή και τα άτομα γύρω σας. Καθίστε με την ομάδα εργασίας σας, την οικογένειά σας, την τάξη σας, τους συνεργάτες σας ή την ομάδα ποδοσφαίρου που ανήκετε και εξηγήστε τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Στη συνέχεια, ζητήστε από όλους να καταταχθούν σε αυτούς τους τρεις τομείς ιεραρχικά, δηλαδή πρώτα σε αυτόν που είναι καλύτεροι και έπειτα στους άλλους δύο. Ακόμα κι αν είναι καλοί σε όλες τις κατηγορίες, σίγουρα θα είναι καλύτεροι σε κάποια και λιγότερο καλοί σε άλλες.
- Στη συνέχεια, συζητήστε με όλα τα μέλη της ομάδας και ζητήστε να σας εξηγήσουν για το τρίτο κατά σειρά χαρακτηριστικό τους. Γιατί το τοποθετούν στην τρίτη θέση; Πώς μπορούν να ενισχύσουν αυτό το χαρακτηριστικό; Προσεγγίστε το ως αδυναμία της ομάδας και δώστε συμβουλές ο ένας στον άλλον. Όλοι μπορούν να γίνουν προπονητές της ομάδας. Για παράδειγμα, στο άτομο που χρειάζεται βοήθεια για να είναι ταπεινός, μπορείτε να πείτε κάτι σαν, "Ίσως δεν πρέπει να μιλάς για τον εαυτό σου τόσο πολύ και αντ 'αυτού να κάνεις ερωτήσεις στους άλλους και να ενδιαφέρεσαι για τη ζωή τους". Για το άτομο που πρέπει να "πεινάσει", μπορείτε να τον βοηθήσετε ώστε να τσεκάρετε πάντα μαζί πόση δουλειά έχει μείνει πριν τη λήξη των εργασιών της ομάδας. Ολοκληρώνοντας, για το άτομο που πρέπει να είναι συναισθηματικά πιο έξυπνο, ζητήστε του να αυτοαξιολογηθεί στο τέλος κάθε συνάντησης της ομάδας.
Είναι καιρός να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε και προσεγγίζουμε την επιτυχία τόσο ως κοινωνία, όσο και ατομικά. Χρειάζεται να δοθεί έμφαση στην προετοιμασία μας πριν την επιτυχία. Αναπτύσσοντας αυτά τα τρία χαρακτηριστικά, που όλοι έχουμε, αλλά πιθανώς δεν καλλιεργήσαμε ακόμα, θα μπορούσαμε να αρχίσουμε να αλλάζουμε τον εαυτό μας και να βελτιώνουμε τις ομάδες μας στις εταιρείες, στα σχολεία, στην οικογένεια, στον κόσμο μας.
The 3 qualities of the most effective team players, Patrick Lencioni, IDEAS.TED.COM (27/04/2020)
Πρώτη δημοσίευση: MAXMAG (23/05/2020) με τον τίτλο: Επιτυχημένες ομάδες στην κοινωνική και εργασιακή ζωή - Δημήτρης Προδρόμου.